Cinsiyet değiştirme, hem temel insan hakları ilkelerince hem de tarafı olduğumuz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tarafından korunan bir haktır. Türkiye’de cinsiyet değiştirme aşamalı olarak ilerleyen bir süreçtir. Oldukça yıpratıcı ve zorlu olan bu süreçte, cinsiyet değiştirme davası şartları nelerdir?

Cinsiyet Değiştirme Davası Süreci

İlk olarak cinsiyet değişikliği ameliyatı için mahkeme izni alınması gerekmektedir. İkinci aşamada ise izne bağlı ve tıbbi yöntemler doğrultusunda bir ameliyat geçirildiğinin belgelenmesi gerekmektedir. Bu belgenin edinilmesinden sonra son aşama olarak nüfus değişikliği için mahkemeye başvurulması gerekir. Nüfus değişikliği talebi onaylandıktan sonra nüfus belgeleri düzenlenerek cinsiyet değiştirme süreci tamamlanmaktadır.

Türkiye’de cinsiyet değiştirme Türk Medeni Kanunu 40. Maddesi ile hukuki olarak düzenlenmiştir. Buna göre çeşitli cinsiyet değiştirme davası şartları bulunmaktadır.

Cinsiyet Değiştirme Koşulları

Medeni Kanun’un ilgili 40. Maddesine göre cinsiyet değiştirme davası için gerekli şartlar:

• Kişinin 18 yaşını doldurmuş olması
• Evli olmaması
• Cinsiyet değişiminin ruh sağlığı nedeni ile zorunlu olması, bu zorunluluğun sağlık raporu ile belgelendirilmesi
• Transseksüel yapıda olunması
• Cinsiyet değişikliği talep eden kişinin mahkemeye şahsen başvurması

Medeni Kanun 40. Maddeye göre cinsiyet değişikliği talep eden kişinin üreme özelliğinden yoksun olması gerekmekteydi ve bu doğrultuda bir sağlık raporu beklenmekteydi. Öte yandan ilgili hüküm, 2017 tarihli AYM kararı ile iptal edilmiş durumda. Karara göre:

                       “ Böyle olunca da, üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun olan transseksüeller

açısından Mahkememiz çoğunluğunca da hiçbir anayasal sorun taşımadığı tespit edilen “… ve

üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun bulunduğunu, …” ibaresinin, eşitlik

karşılaştırması yapılmaksızın, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 40. maddesinin kapsamına

almadığı üreme yeteneğine sahip transseksüeller bakımından Anayasa’ya aykırı olduğunu

söylemek mümkün değildir.”

Yukarıda alıntılı ile aktarılan karar sonucunda, üreme özelliği bulunan kişilerin cinsiyet değiştirme davası açabileceği belirtilmiştir.