Vakıflar, bir hizmetin ileriye yönelik devamlılığının sağlanması için belirli şartlar ve resmi işlemler ile garanti altına alınan para, gelir ya da mülkü ifade eder. Vakfetme amacı ile bir kişi ya da kurum tarafından bırakılan mala ise “vakfiye” denmekte. Bu bağlamda kurulan müesseseler gerçek ve tüzel kişi ya da kişiler tarafından kurulabiliyor. Bununla beraber vakıfların farklı farklı kurulum prosedürleri bulunmakta. Peki bu prosedürler doğrultusunda vakıf nedir? Vakıf nasıl kurulur?
Uzun bir tarihçesi olan vakıfların geleneksel yapısı günümüzde Türkiye Cumhuriyeti Anayasası tarafından korunmaktadır. Bununla beraber denetim işleri ise Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılıyor. Anayasaya göre vakıflar kendi maçalarının dışında faaliyet yürütemezler. Bu bağlamda tüm vakıflar belirli amaçlar doğrultusunda kurulmakta ve faaliyet yürütmekte. İlgili karar anayasada şu şekilde ifade ediliyor: “Dernekler ve vakıflar kendi konu ve amaçları dışında toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleyemezler.” Bununla beraber vakıfların kuruluşuna yönelik de Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün belirlediği bazı kıstaslar mevcuttur.
Vakıf Kurmanın Detayları
Vakıf kurmaya yönelik Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce belirlenen 3 farklı durum vardır. Bu durumlar aşağıdaki gibidir:
1. Kuruluş Şekli
4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 102. maddesine istinaden, vakıf kurma iradesi, noterde düzenleme şeklinde yapılacak bir resmî senetle veya ölüme bağlı tasarrufla açıklanır. Ancak vakfın kurulması için yetkili asliye hukuk mahkemesine başvurularak tescilinin sağlanması gereklidir. Vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır.
Vakıf kurma iradesi, noterde düzenleme şeklinde yapılacak bir resmî senetle veya ölüme bağlı tasarrufla açıklanır.
Ancak vakfın kurulması için yetkili asliye hukuk mahkemesine başvurularak tescilinin sağlanması gereklidir.
Resmî senetle vakıf kurma işlemi temsilci aracılığıyla yapılabilir. Ancak, temsil yetkisinin noterlikçe düzenlenmiş bir belgeyle verilmiş olması ve bu belgede vakfın amacı ile özgülenecek mal ve hakların belirlenmiş bulunması gereklidir.
2. Resmi Senetle Kuruluş
Gerçek veya tüzel kişilerin vakıf kurma iradesi, noterde düzenleme şeklinde hazırlanan resmi senetle açıklanır. Noter, resmi senedin bir örneğini yedi gün içinde Vakıflar Genel Müdürlüğüne gönderir.
Mahkemeye başvurma, resmi senedin düzenlenmesinden sonra vakfeden tarafından yapılır. Resmi senetle vakıf kurma işleminin temsilci aracılığıyla yapılması halinde, temsil yetkisinin noter tarafından düzenlenmiş temsilcilik belgesi ile verilmiş olması, bu belgede vakfın amacı ile özgülenecek mal ve hakların belirlenmesi zorunludur. Kurucular arasında tüzel kişi bulunması halinde; bu tüzel kişinin vakıf kurabileceğine ve vakfa mal varlığı tahsis edebileceğine dair hüküm bulunan kuruluş statüsünü veya yetkili organ kararını da vakıf senedi ile mahkemeye verirler.
Resmi senetle kurulan vakıflarda vakfedenin ölmesi halinde mirasçılardan birisi tarafından tescil talebinde bulunulabilir. Vakıf senedinin düzenlenmesini takip eden üç ay içinde vakfedenin veya ölümü halinde mirasçılardan birisi tarafından tescil talebinde bulunulmamış veya vakfeden tüzel kişiliği haiz olup da bu süre içinde sona ermiş ise vakfın tescili hususundaki başvurma Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılır. Yetkili mahkemeye başvurulması üzerine, yapılacak harcamalar, ilgili vakıftan alınmak kaydıyla Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından karşılanır.
3. Ölüme Bağlı Tasarruf İle Kuruluş
Ölüme bağlı tasarruf yoluyla vakıf, vakfedenin ölümünden sonra tescil edilmek üzere kurulabilir. Bu yolla kurulan vakıflarda sulh hâkimi vakıf kurulmasına esas belgenin bir örneğini yedi gün içinde Vakıflar Genel Müdürlüğüne gönderir.
Ölüme bağlı tasarrufla kurulan vakıflarda mahkemeye başvuru, ilgililerin veya sulh hâkiminin bildirimi üzerine ya da Vakıflar Genel Müdürlüğünce resen yapılır. Yetkili mahkemeye başvurulması üzerine, yapılacak harcamalar ilgili vakıftan alınmak kaydıyla Vakıflar Genel Müdürlüğünce karşılanır.
Ölüme bağlı tasarrufla kurulan vakfın miras bırakanın borçlarından sorumluluğu, özgülenen mal ve haklarla sınırlıdır. Vakfedenin mirasçıları ile alacaklılarının, bağışlamaya ve ölüme bağlı tasarruflara ilişkin hükümler uyarınca dava hakları saklıdır.
Bir vakıf kurma amacında olan kişiler, bahsi geçen adımları takip ederek vakıf kurabilir. Vakıf kurma sürecini daha net bir şekilde takip etmek isteyen kişilere ilgili yasaları detaylıca öğrenmesini tavsiye ediyoruz. Bununla beraber yasaların detaylarından dolayı sürece dair zorluk çekenler için hukuki danışmanlık almak oldukça elzemdir. Profesyonel bir hukuki danışmanlık alarak tüm süreçlerde daha emin adımlar atmanız mümkün.
