Miras kalan mallar arasında yer alan arazilerin paylaşılması hususunda bazı yasal düzenlemeler gerekmektedir. Tarım arazilerinin bölünerek farklı kişilerce paylaşılması olması gereken bir süreç olarak gözükebilir. Ancak ülkemizde bulunan tarım arazilerinin sürdürülebilirliği ve ekonomik kaynak olarak değerlendirilmesi gibi hususlarda özel yaptırımları mevcuttur. Tarım arazilerinin miras çerçevesinde de olsa bölünmez arazi olarak kabul edildiği düzenlemeler mevcuttur. Peki mirasta bölünmez arazi büyüklüğü nedir?
Mirasçı haklarının özel olarak belirlendiği ve düzenlendiği bu durumlarda mirasçıların gerçekleştirmek istediği satış devir ve toprak işleme gibi hususlar yerine getirilmesi gereken şartları doğurur. Mirasta bölünmez arazi büyüklüğü bulunduğu konum ve yapısına göre değişkenlik göstermektedir. Bu değişkenlikler Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca belirlenir ve kanunsal olarak hükümlülükleri yerine getirilir.
Bölünmez Arazi Büyüklüğünün Belirlenmesi
Mirasta bölünmez arazi büyüklüğünün belirlenmesinde Resmi Gazete’de yayınlanan bazı kanun maddeleri şunlardır. 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 1 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 1 – Bu Kanunun amacı; toprağın korunması, geliştirilmesi, tarım arazilerinin sınıflandırılması, asgari tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerin çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak planlı kullanımını sağlayacak usul ve esasları belirlemektir.”
Maddesi ile yasal olarak korunmaya alınan tarımsal arazilere mirasılar resmi olmayan hiçbir işlemi gerçekleştiremez. Kendi aralarında ve üçüncü kişiler ile yapacakları tüm işlemler için yasal düzenlemelere tabiilerdir. Bölünemez arazi büyüklüğü gene aynı kanunda yer alan şu madde ile belirlenmektedir.
5403 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin başlığı “Tarım arazilerinin sınıflandırılması, asgari tarımsal arazi büyüklüklerinin belirlenmesi” şeklinde, ikinci ve üçüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve dördüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
“Asgari tarımsal arazi büyüklüğü, bölge ve yörelerin toplumsal, ekonomik, ekolojik ve teknik özellikleri gözetilerek Bakanlık tarafından belirlenir. Belirlenen asgari büyüklüğe erişmiş tarımsal araziler, bölünemez eşya niteliği kazanmış olur.
Asgari tarımsal arazi büyüklüğü; mutlak tarım arazileri, marjinal tarım arazileri ve özel ürün arazilerinde 2 hektar, dikili tarım arazilerinde 0,5 hektar, örtü altı tarımı yapılan arazilerde 0,3 hektardan küçük belirlenemez. Bakanlık asgari tarımsal arazi büyüklüklerini günün koşullarına göre artırabilir. Tarım arazileri Bakanlıkça belirlenen büyüklüklerin altında ifraz edilemez, hisselendirilemez, Hazine taşınmazlarının satış işlemleri hariç olmak üzere pay ve paydaş adedi artırılamaz. Ancak, tarım dışı kullanım izni verilen alanlar veya çay, fındık, zeytin gibi özel iklim ve toprak ihtiyaçları olan bitkilerin yetiştiği alanlarda arazi özellikleri nedeniyle belirlenen asgari tarımsal arazi büyüklüğünden daha küçük parsellerin oluşması gerekli olduğu takdirde, Bakanlığın uygun görüşü ile daha küçük parseller oluşturulabilir.”
Bölünmez Arazi Büyüklüğünü Belirlemek için Nereye Başvurulur?
Yukarıda verilen kanun maddeleri il ve ilçelere göre değişkenlik göstererek belirlenen bölünmez arazi büyüklükleri için geçerlidir. Belirlenen bölünmez arazi büyüklükleri ilgili şehirlerin tarım ve orman müdürlüklerinden ulaşılabilir. Belirlenen bölünmez arazi büyüklükleri için mirasçıların yapacağı işlemlerin her biri için kanunlar gözetilmesi gerekmektedir. Ehil mirasçılara yapılması düşünülen devir işlemleri içinde uyulması gereken kurallar mevcuttur. Devir, satma ve işleme gibi işlemlerin ilgili kuruluşlara başvurularak gerçekleştirilmesi yasal bir zorunluluktur. Mirasta bölünmez arazi büyüklüğü ve diğer miras konularında gerçekleşmesi olası tüm işlemler için bilir kişilere başvurulmalıdır.
